Με θέα το 2024

Σύνταξη κειμένου: Θοδωρής Λιζάρδος (Head of marketing, sales support & PDM στην 3K Investment Partners )

       Μολονότι η αλλαγή έτους σηματοδοτεί στο νου των περισσοτέρων ανθρώπων ένα σημείο καμπής, στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια συμβατική μέτρηση του ρέοντος χρόνου. Οι διεργασίες της ζωής και της ιστορίας δεν αναγνωρίζουν ημέρες, μήνες, έτη. Κυλούν, άλλοτε με υψηλότερες στροφές κι άλλοτε πιο σιωπηλά, στο δικό τους ρυθμό, συνήθως με απροσδιόριστο και απρόβλεπτο τρόπο.

               Εντός αυτού του χρονικού συνεχούς, το 2023 συνέχισε στη ροή του 2022 με καλές και κακές ειδήσεις, χαρμόσυνα και θλιβερά γεγονότα, που διαμόρφωσαν τη συλλογική αντίληψη και μνήμη. Στη σφαίρα της γεωπολιτικής και της νομής της παγκόσμιας κυριαρχίας, οι τριβές μεταξύ των ισχυρών δυνάμεων του «Δυτικού Κόσμου» και των ανερχόμενων περιφερειακών κρατών εντάθηκαν. Η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία συνεχίζεται αμείωτη, δυστυχώς, ενώ και σε άλλες περιοχές του γαλάζιου πλανήτη μας οι προστριβές μεταξύ των ισχυρών σκληραίνουν και τα ρήγματα βαθαίνουν. Η αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και οι επακόλουθες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα τρέφουν το μίσος μεταξύ των γειτονικών λαών κι επαναφέρουν το «Μεσανατολικό ζήτημα» στην επικαιρότητα, ως ένα σοβαρό αποσταθεροποιητικό παράγοντα της παγκόσμιας ειρήνης. Ο έλεγχος της Ταϊβάν, στην οποία παράγεται η πλειονότητα των πολύτιμων, για την παγκόσμια οικονομία, ημιαγωγών και οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ ισχυρών δυνάμεων (π.χ. ΗΠΑ, Κίνα, Ε.Ε., Ιαπωνία) συνεχίζουν να βρίσκονται σε φάση αναδιάταξης και νέων διεκδικήσεων, κυρίως μέσω της εκατέρωθεν επιβολής δασμών και περιορισμών στην διακίνηση αγαθών και υπηρεσιών. Η σταδιακή μεταφορά της παραγωγικής δραστηριότητας χωρών της «Δύσης»  κοντά στην κοιτίδα τους ή και σε φίλιες δυνάμεις (π.χ. Ινδία, Μεξικό) επιφέρει, μεταξύ άλλων, αναδιάρθρωση των διεθνών εμπορικών σχέσεων και αύξηση του κόστους παραγωγής.  Στο πεδίο της τεχνολογίας η επέλαση της τεχνητής νοημοσύνης, έγινε δημοφιλές θέμα κατά το 2023 και προοικονομεί πρωτόγνωρες ανατροπές στις μεθόδους παραγωγής, στην απασχόληση και στις σχέσεις μεταξύ των παραγωγικών συντελεστών.

               Στη σφαίρα των προεξοφλητικών μηχανισμών, που συνοψίζονται στον όρο «χρηματοπιστωτικές αγορές», το 2023, παρά την απαισιόδοξη στάση της συμβατικής «επενδυτικής σοφίας» στο τέλος του 2022, σημειώθηκε μια αύξηση των τιμών των περισσοτέρων κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων. Οι αγορές μετοχών και των ομολόγων κατέγραψαν σε γενικές γραμμές ισχυρά κέρδη, παρά τον επίμονο πληθωρισμό, τις γεωπολιτικές εντάσεις και τις συχνότερες φυσικές καταστροφές που σημειώθηκαν.

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές κατέγραψαν άνοδο των τιμών το 2023

        Στο αντίστοιχο περσινό σημείωμα «Με θέα το 2023» τονίζαμε επί λέξει «Ωστόσο, μερικές επιμέρους παράμετροι όπως η πορεία του πληθωρισμού, οι γεωπολιτικές διενέξεις, το μέγεθος της κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας και η δυνατότητα της ανά-χρηματοδότησης εταιρειών και κρατών προσδιορίζουν σε σημαντικό βαθμό το επικείμενο οικονομικό πλαίσιο και την αντίστοιχη αντίδραση στις αγορές.»

       Και πράγματι, τόσο ο πληθωρισμός, όσο και οι γεωπολιτικές διενέξεις δεν αποτέλεσαν ανυπέρβλητα εμπόδια  στη υπερίσχυση του θετικού κλίματος στις αγορές, καθώς κατά το 2022 είχαν ήδη προεξοφληθεί αρνητικές εξελίξεις, που δεν επιβεβαιώθηκαν στο βαθμό που αναμενόταν. Όντως, ο πληθωρισμός σταδιακά εντός του 2023 άρχισε να υποχωρεί, σε βαθμό που πλέον οι περισσότεροι αναλυτές και οι Κεντρικές Τράπεζες να εκτιμούν αισθητές μειώσεις επιτοκίων κατά τη διάρκεια του 2024. Επιπροσθέτως, οι εντονότερες γεωπολιτικές προστριβές δεν επηρέασαν σημαντικά, τουλάχιστον μέχρι την ημέρα γραφής αυτού του σημειώματος, την οικονομική δραστηριότητα. Για παράδειγμα, η σύρραξη στη Γάζα δεν οδήγησε σε αύξηση της τιμής του πετρελαίου, αντιθέτως τους τελευταίους 2 μήνες κατέγραψε αξιοσημείωτη κάμψη. Η οικονομία αν και υποχώρησε σε υποδεέστερους ρυθμούς ανάπτυξης δεν κατρακύλησε σε ύφεση, όπως πολλοί ανέμεναν, ενώ οι επιχειρήσεις συνέχισαν να καταγράφουν ακόμα μεγαλύτερη κερδοφορία και να απολαμβάνουν τα υψηλότερα περιθώρια κέρδους των πρόσφατων 10ετιών. Προφανώς, το αποτέλεσμα αυτής της συγκυρίας ήταν μια συγχρονισμένη αύξηση των τιμών στις μετοχικές και τις ομολογιακές αγορές με αρκετές αποκλίσεις μεταξύ επιμέρους κλάδων, περιοχών και εταιρειών, χωρίς να λείπουν διορθώσεις και περίοδοι αυξημένης μεταβλητότητας κατά τη διάρκεια του 2023.

       Μάλιστα, η ανοδική κίνηση στις αγορές επιταχύνθηκε κατά το Νοέμβριο, όταν η παγκόσμια επενδυτική κοινότητα άρχισε επιθετικά να προεξοφλεί μεγαλύτερη - από αυτή που αναμενόταν – μείωση στα επιτόκια κατά τους προσεχείς 12 μήνες. Στην παρούσα φάση κυριαρχούν οι αισιόδοξες προσδοκίες σχετικά με την επικείμενη πορεία των αγορών. Ανεξάρτητα, όμως, από την τρέχουσα κι εφήμερη στάση, η κατανόηση των κύριων προσδιοριστικών παραγόντων της πορείας των αγορών κατά το 2024 είναι ουσιώδης για την επενδυτική στρατηγική.

       Η κατεύθυνση των αγορών κατά το προσεχές έτος, αλλά και μετά, προσδιορίζεται και από τη φορά των επιτοκίων, ακριβέστερα από τις προσδοκίες για τα επιτόκια. Στην τρέχουσα περίοδο κατά την επικρατούσα άποψη αναμένεται τα επιτόκια να υποχωρήσουν αισθητά, πράγμα που ήδη έχει αντανακλαστεί στην εντυπωσιακή πρόσφατη άνοδο των τιμών των ομολόγων. Η επαλήθευση ή η διάψευση αυτών των προσδοκιών θα δώσει τον τόνο στις αγορές κατά τους προσεχείς μήνες.

        Η οικονομία σε παγκόσμια κλίμακα φαίνεται να ξεπερνά τις έντονες πληθωριστικές πιέσεις και παρά την περιοριστική νομισματική πολιτική (επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες, μείωση ποσότητας κυκλοφορούντος χρήματος) δεν έχουν παρατηρηθεί έντονες ενδείξεις ύφεσης. Άλλωστε, οι ρυθμοί της οικονομικής ανάπτυξης αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες στη διαμόρφωση της πορείας των αγορών. Ναι μεν η οικονομία κινείται σε ηπιότερους ρυθμούς μεγέθυνσης, αλλά  διατηρείται σε επίπεδο που παράγεται ικανή ανάπτυξη για να στηρίξει επαρκώς τα εισοδήματα, την απασχόληση και την κατανάλωση. Συνεπώς, σε μακροοικονομικό επίπεδο φαίνεται να έχουμε εισέλθει  σε περιβάλλον χαμηλότερης ανάπτυξης και πτωτικού πληθωρισμού σε σχέση με τα αμέσως προηγούμενα έτη. Αυτή η συγκυρία είναι ευνοϊκή για τις αγορές, καθώς σε άλλες εκδοχές έξαρσης του πληθωρισμού ή εμφάνισης οικονομικής ύφεσης θα προκαλούταν αναταραχή στις αγορές, οι οποίες στο σύνολό τους ήδη πορεύονται βάσει του σεναρίου της χαμηλής ανάπτυξης και του μειούμενου πληθωρισμού και των προσεχώς χαμηλότερων επιτοκίων.

         Από την άλλη, η απόκλιση στα γεωπολιτικά συμφέροντα ισχυρών δυνάμεων προκαλούν αβεβαιότητες και σαφώς επιδρούν ανασχετικά στο οικονομικό κλίμα. Η συνέχιση του πολέμου στη Γάζα και ενδεχόμενη εμπλοκή περισσότερων χωρών της Μέσης Ανατολής και ειδικά του Ιράν θα διατάρασσε την ήδη εύθραυστη ισορροπία στις χώρες του Κόλπου και συνεπώς θα μπορούσε να αυξήσει το κόστος της ενέργειας, τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό. Η επέκταση των περιοριστικών - προστατευτικών μέτρων εκ μέρους διαφόρων κρατών (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ιαπωνία, Αυστραλία κλπ.) εις βάρος άλλων θα μπορούσε να βλάψει ακόμα περισσότερο το ήδη αποδυναμωμένο διεθνές εμπόριο και να πλήξει την οικονομική ανάπτυξη. Ειδικά οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας είναι καθοριστικές στη διατήρηση ενός καλού οικονομικού κλίματος.

Οι περιορισμοί στο διεθνές εμπόριο έχουν τριπλασιαστεί σε σχέση με το 2017

        Μία πρόσθετη πηγή αβεβαιοτήτων απορρέει από το διεθνή εκλογικό κύκλο κατά το 2024. Περίπου, σε 76 κράτη θα στηθούν κάλπες για περιφερειακές κι εθνικές εκλογές αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 50% του πληθυσμού και σχεδόν το 60% του ΑΕΠ σε παγκόσμια κλίμακα. Οι εκλογές στις ΗΠΑ και σε άλλες ισχυρές χώρες ενδέχεται να φέρουν στους κυβερνητικούς θώκους πολιτικές δυνάμεις που εγείρουν αναθεωρητικές διεκδικήσεις και ομνύουν στον προστατευτισμό και στις διαχωριστικές γραμμές. Προφανώς, η επικράτηση τέτοιου τύπου πολιτικών δυνάμεων μπορεί να τραυματίσει ακόμα περισσότερο το γεωπολιτικό ψηφιδωτό και λειτουργεί ανασχετικά στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

        Με δεδομένες τις αβεβαιότητες, ανεπίγνωστες ή μη και την εγγενή αδυναμία ασφαλούς πρόβλεψης, οι χρηματοπιστωτικές αγορές αναμένεται να κινηθούν στο ρυθμό των προσδοκιών που διαμορφώνονται ως προς την πορεία των επιτοκίων και της οικονομικής ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψιν και τα τρέχοντα επίπεδα αποτιμήσεων των δαφόρων κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων.

         Σε περίπτωση που επαληθευθεί η προσδοκία για σταδιακή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και των επιτοκίων η απόκτηση ομολογιακών αξιών σχετικά μεγαλύτερης διάρκειας από τα 4, 5 έτη φαίνεται ότι μπορεί  να δώσει μία ικανοποιητική λύση κατά τα προσεχή χρόνια σε όσους αναζητούν κάποιας μορφής εισόδημα από το  κεφάλαιό τους. Ως προς τις μετοχικές αξίες, εκείνες οι εταιρείες που μπορούν να διατηρήσουν σε μεγάλο βαθμό τα περιθώρια κέρδους τους και έχουν την ικανότητα να δημιουργούν θετικές ταμειακές εισροές υπερτερούν στο τρέχον περιβάλλον χαμηλότερης ανάπτυξης και σχετικά υψηλών αποτιμήσεων. Προφανώς, οι κλάδοι και οι επιχειρήσεις που θα βρεθούν στην ευνοϊκή πλευρά των ανατροπών που επιφέρει η καλπάζουσα τεχνολογική εξέλιξη θα προσελκύσουν το έντονο ενδιαφέρον των επενδυτών και θα αυξήσουν την αξία τους στις αγορές.

       Επιπλέον, η ασύγχρονη σε μεγάλο βαθμό κίνηση των οικονομιών και των επιμέρους αγορών, καθιστά σημαντικό παράγοντα την αύξηση της διασποράς στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια. Οι τοποθετήσεις του κεφαλαίου σε διαφορετικές κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων και σε διάφορες θεματικές μπορούν να ωφελήσουν πολύ τα χαρτοφυλάκια και να αξιοποιήσουν τα σχετικά υψηλά επιτόκια που προσφέρουν οι αγορές ομολόγων και τη δυνατότητα εταιρειών και κλάδων να παράγουν κέρδη και να συμβαδίζουν με τις τεχνολογικές εξελίξεις.

      Πάνω απ’  όλα και ανεξαρτήτως της τρέχουσας συγκυρίας και των προσδοκιών που τη συνοδεύουν γνώμονας στην επενδυτική στρατηγική παραμένει η προσαρμογή και η ευελιξία στον διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Αυτή η αρχή μαζί με την προσήλωση στον εκάστοτε επενδυτικό στόχο και την αποφυγή σπασμωδικών ενεργειών είναι οι «φρουροί» των επιτυχημένων επενδυτών.

     Όπως κάθε χρονιά στο παρελθόν και στο μέλλον, το 2024 εγκυμονεί ευκαιρίες και κινδύνους, απροσδόκητες θετικές και αρνητικές εκπλήξεις. Οι εκτιμήσεις, άλλωστε, βασίζονται μόνο στην κατανόηση του παρόντος και του παρελθόντος, που είναι ανεπαρκής για την πρόβλεψη του έτσι κι αλλιώς άδηλου μέλλοντος. Συνεπώς, η επένδυση με βάθος χρόνου, αρχές, στόχους και σύνεση παραμένει η πιο επικερδής στάση.

Καλή Χρονιά!

Διαβάστε εδώ το πλήρες άρθρο