Σύνταξη κειμένου: Θοδωρής Λιζάρδος, Head of Marketing, Sales Support , PDM
Αντιθέσεις που υποβόσκουν για χρόνια, ξαφνικά κλιμακώνονται σε συγκρούσεις και συμπίπτουν με εξελίξεις που επωάζονται αργά και όταν ωριμάσουν δίνουν άλλες στροφές και δυναμική στη ροή της ιστορίας.
Μια από αυτές τις «στιγμές» είναι και το 2022. Στη διάρκειά του συνέβησαν γεγονότα παγκόσμιας εμβέλειας, που άλλαξαν εντελώς τον τρόπο που κοιτάμε και αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα στη διεθνή γεωπολιτική, στην οικονομία, στα πεδία της τεχνολογίας και της ενέργειας, ακόμα και στην κοινωνική σφαίρα της ζωής.
Στη γεωπολιτική κονίστρα η στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία σηματοδότησε τη «σύγκρουση επί του πεδίου» στις ήδη τεταμένες για πολλά χρόνια σχέσεις μεταξύ της πρώτης και της Δύσης, προκάλεσε την αναβίωση στρατιωτικών συμμαχιών και ενίσχυσε ξανά την αξία των όπλων ως μέσο πειθούς και ισχύος.
Η έλλειψη επαρκούς προσφοράς πρώτων υλών υπενθύμισε την ανάγκη άμεσης κατοχής αυτών των πόρων και ενίσχυσε το ποσοστό των υδρογονανθράκων στο ενεργειακό μείγμα, αλλά παράλληλα επιταχύνει τη μετάβαση στην εγχώρια παραγωγή ενέργειας από εναλλακτικές μορφές (ηλιακή ενέργεια, αιολική, υδάτινη, υδρογόνο κλπ), από πολυμερείς προορισμούς (LNG, εναλλακτικοί δρόμοι ροής πρώτων υλών), αλλά και από την επάνοδο της πυρηνικής ενέργειας ως μιας πιθανής λύσης.
Στο αμιγώς οικονομικό πεδίο, η εκτίναξη του πληθωρισμού, ως αποτέλεσμα κυρίως της ελλιπούς προσφοράς, επιτάχυνε την αύξηση του κόστους του χρήματος (αύξηση επιτοκίων) και τη σταδιακή απόσυρση της αθρόας ποσότητας χρήματος που ρέει στην οικονομία από το 2009 έως και πρόσφατα.
Τώρα πια το χρήμα δεν είναι «δωρεάν», και η ποσότητά του σταδιακά θα μειώνεται συγκριτικά με τα προηγούμενα 10 χρόνια, πράγμα που αποδυναμώνει τους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης, καθώς κάνει ακόμα πιο επιλεκτικές τις επενδύσεις και πιο δύσκολη τη χρηματοδότηση, ενώ ήδη ανακόπτει και αντιστρέφει τη φρενήρη ανοδική πορεία των τιμών ορισμένων περιουσιακών στοιχείων.
Για παράδειγμα, η χρυσοθηρία στα κρυπτονομίσματα έχει αποδειχθεί, τουλάχιστον μέχρι τώρα, μια πολύ ζημιογόνος ενασχόληση για το μεγαλύτερο μέρος των κυνηγών του γρήγορου και άκοπου κέρδους.
Σε μία άλλη σφαίρα, αυτή της δημοσιονομικής πολιτικής, η εκτόξευση του κόστους της ενέργειας και της διαβίωσης γενικότερα, σχεδόν σε όλες τις χώρες, επέβαλλε την παρέμβαση των κυβερνήσεων, που έσπευσαν με επιδοματικές πολιτικές να στηρίξουν το βιοτικό επίπεδο των πολιτών τους. Κάτι ανάλογο, σε ακόμα μεγαλύτερη κλίμακα, συνέβη κατά την περίοδο της πανδημίας εκ μέρους των δημόσιων Αρχών, σηματοδοτώντας τη αυξημένη παρεμβατικότητα του οργανωμένου κράτους στην οικονομία και στις δυνάμεις της αγοράς.
Προφανώς, όλες αυτές οι εξελίξεις κυοφορούνται αρκετό καιρό, όμως εντός τους τρέχοντος έτους απέφεραν τετελεσμένα γεγονότα και διαμόρφωσαν συνθήκες πολύ διαφορετικές από αυτές των αμέσως προηγούμενων ετών. Πλέον στις σφαίρες της γεωπολιτικής, της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής, στην παραγωγή πρώτων υλών, της ενέργειας, των τροφίμων, στην τεχνολογία ο δρόμος που ανοίγεται μπροστά είναι άγνωστος με άλλου τύπου εμπόδια, νέες προκλήσεις και ευκαιρίες.
Στην θέα των νέων αβεβαιοτήτων, η αντίδραση των προεξοφλητικών μηχανισμών που συνοψίζονται στον όρο «χρηματοπιστωτικές αγορές», ήταν ως συνήθως σε τέτοιες συγκυρίες, αμυντική, γρήγορη και βαθιά. Με την εξαίρεση των τιμών των πρώτων υλών που κατέγραψαν σημαντικές ανατιμήσεις, όλες οι άλλες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων κατέγραψαν πτώση των τιμών τους, καθώς αναπροσαρμόζονται παγκοσμίως οι προσδοκίες για την οικονομική κατάσταση του προσεχούς μέλλοντος.
Aπό την κάμψη στις τιμές δεν διέφυγαν οι λεγόμενες «συντηρητικές» επενδύσεις. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα ευρωπαϊκά ομόλογα γενικότερα και τα γερμανικά κρατικά ομόλογα είχαν μεγαλύτερη πτώση στις τιμές τους από τις μετοχές διεθνώς από την αρχή του 2022. Το ίδιο συμβαίνει και με το real estate. Η μόνη κατηγορία περιουσιακών στοιχείων που καταγράφει κέρδη κατά το ίδιο χρονικό διάστημα είναι τα λεγόμενα εμπορεύματα, που αντιπροσωπεύουν κυρίως τις πρώτες ύλες (μέταλλα, αγροτική και ζωική παραγωγή, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, πολύτιμα μέταλλα κλπ.) πράγμα που προφανώς εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τη μεγάλη άνοδο του πληθωρισμού.
Το κατά πόσο οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα ακολουθήσουν αυτή την πορεία ή κάποια άλλη έγκειται σε πολλούς και αλληλεξαρτώμενους παράγοντες, καθώς επίσης και σε εξελίξεις που είναι σχεδόν αδύνατο να προβλεφθούν τώρα. Ωστόσο, μερικές επιμέρους παράμετροι όπως η πορεία του πληθωρισμού, οι γεωπολιτικές διενέξεις, το μέγεθος της κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας και η δυνατότητα της ανά-χρηματοδότησης εταιρειών και κρατών προσδιορίζουν σε σημαντικό βαθμό το επικείμενο οικονομικό πλαίσιο και την αντίστοιχη αντίδραση στις αγορές.
Ξεκάθαρα, η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και η αποκατάσταση μιας κάποιας κανονικής ροής στο διεθνές εμπόριο αμβλύνει τόσο την αύξηση στο κόστος χρήματος και διαμορφώνει καλύτερες οικονομικές συνθήκες. Επίσης, η μη περαιτέρω όξυνση στις διεθνείς σχέσεις μεταξύ της Δύσης και άλλων ανερχόμενων δυνάμεων, θα μπορούσε να βοηθήσει πολύ στην αποφυγή μίας εξαιρετικά αρνητικής οικονομικής συγκυρίας. Ήδη παρατηρούνται κάποιες πρώτες ενδείξεις μείωσης του πληθωρισμού, χωρίς όμως να είναι ακόμα σαφές αν έχει μπει σε τροχιά ουσιαστικής αποκλιμάκωσης. Στο πεδίο των διεθνών σχέσεων γίνονται ορισμένες προσπάθειες αποφυγής περαιτέρω διενέξεων (π.χ. συνομιλίες ΗΠΑ – Κίνας), αν και το γενικότερο γεωστρατηγικό πλαίσιο είναι ακόμα πολύ ρευστό και με αρκετές εστίες εντάσεων (διενέξεις ως προς την Ταϊβάν, στη Μαύρη Θάλασσα, στη χερσόνησο της Κορέας κ.α.) .
Αν μη τι άλλο, τα τελευταία χρόνια η πραγματικότητα μας έχει διδάξει ότι η προβλεπτική ικανότητα είναι περιορισμένη και είναι σημαντικότερο στη ζωή, όχι να προσπαθούμε να προβλέψουμε το έτσι κι αλλιώς άδηλο μέλλον, αλλά να είμαστε ικανοί να αντιδρούμε με σύνεση και να προσαρμοζόμαστε στις νέες συνθήκες.
Δεδομένου ότι και το 2023 θα ζήσουμε καταστάσεις αναπάντεχες, δυσάρεστες και χαρμόσυνες, παραμένει καίρια η δυνατότητά μας να προσαρμοζόμαστε στις αλλαγές του περιβάλλοντος και να μην αποπροσανατολιζόμαστε από τον τελικό μας στόχο, την «Ιθάκη» μας, για τον οποίο γίνεται μία επένδυση. Η αποφυγή σπασμωδικών αποφάσεων με οδηγό το φόβο ή τον ενθουσιασμό, η διατήρηση της καλής διασποράς στα χαρτοφυλάκια και η περιοδικότητα στις χρηματικές καταβολές παραμένουν η πυξίδα και ο χάρτης στο επενδυτικό μας ταξίδι.
