Συντάκτης Κειμένου: NN Investment Partners
Μετά από έντονες πολιτικές διεργασίες, που προκάλεσαν εκτεταμένες ρευστοποιήσεις στα ιταλικά περιουσιακά στοιχεία την προηγούμενη εβδομάδα, η χώρας προς το παρόν απέφυγε νέες εκλογές. Όμως η κρίση της προηγούμενης εβδομάδας και η αντίδραση που προκάλεσε έκαναν σαφείς τους σχετιζόμενους με την Ιταλία κινδύνους, που αφορούν το ενδεχόμενο αποδόμησης της Ευρωζώνης.
Μαζικές ρευστοποιήσεις στα ιταλικά περιουσιακά στοιχεία
Η προσοχή των αγορών στράφηκε στην Ιταλική πολιτική κονίστρα κατά την προηγούμενη εβδομάδα. Τους 3 μήνες που ακολούθησαν τις εκλογές του Μαρτίου στην Ιταλία, οι περισσότεροι που ασχολούνται με το ζήτημα ήταν σχετικά νηφάλιοι ως προς το αποτέλεσμα. Η δημιουργία κυβέρνησης συνασπισμού των λαϊκιστικών κομμάτων αποτελούσε μία εκδοχή με ελάχιστες πιθανότητες.
Τώρα πια φαίνεται ότι συνέβη ακριβώς αυτό το ενδεχόμενο. Οι υπουργοί ενός συνασπισμού του ριζοσπαστικού κόμματος «Κίνημα 5 Αστέρων» και του εθνικιστικού «Λίγκα του Βορρά» ορκίστηκαν ως μέλη της κυβέρνησης την προηγούμενη Παρασκευή. Η σύγκλιση αυτής της κυβέρνησης προέκυψε μετά από μία εβδομάδα αντιπαραθέσεων μεταξύ του προέδρου της χώρας και των 2 προαναφερθέντων κομμάτων, που έκανε το ενδεχόμενο νέων εκλογών να φαίνεται σχεδόν βέβαιο, προκαλώντας μαζικές ρευστοποιήσεις στα περιουσιακά στοιχεία της Ιταλίας.
Η αντίθεση προέκυψε όταν ο πρόεδρος Sergio Mattarella δεν ενέκρινε το διορισμό του 81ετούς ευρωσκεπτικιστή και πρώην υπουργού βιομηχανίας Paolo Savona, ως υπουργό οικονομίας. Αργότερα εντός της εβδομάδας οι ηγέτες του συνασπισμού έφθασαν σε συμφωνία με τον Mattarella για την επιλογή του καθηγητή Giovanni Tria στο υπουργείο Οικονομίας. Μπορεί να αποφεύχθηκε προς το παρόν η απειλή νέων εκλογών, αλλά οι αγορές έχουν το βλέμμα τους στραμμένο στις πολιτικές που είναι πιθανό να εφαρμόσουν τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού και τι μπορεί να σημαίνουν αυτές για το μέλλον της Ευρωζώνης.
Οι πολιτικές εξελίξεις υπογραμμίζουν τους εγκυμονούντες κινδύνους στην Ευρώπη
Οι ιταλική πολιτική σκηνή ασκεί ισχυρή επίδραση στην κατεύθυνση των αγορών περισσότερο από ποτέ κατά τα τελευταία έτη. Τα γεγονότα της προηγούμενης εβδομάδας επανέφεραν τις ανησυχίες ως προς τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης. Η Ιταλία διαρκώς παρουσιάζει προβλήματα πολιτικής σταθερότητας, δομικών μεταρρυθμίσεων, υψηλού χρέους, αλλά μόνο όταν αυξήθηκε η πιθανότητα διάσπασης της Ευρωζώνης κατά τους προσεχείς 12 με 18 μήνες, οι αγορές άρχισαν πραγματικά να ανησυχούν. Το αόριστο αποτέλεσμα των εκλογών του Μαρτίου, οι πολιτικές που προτείνονται από τα μέλη του κυβερνητικού συνασπισμού και η πολιτική κρίση της τελευταίας εβδομάδας κατατείνουν προς το συμπέρασμα ότι η νέα κυβέρνηση δεν είναι πιθανό να χρησιμοποιήσει το πολιτικό της κεφάλαιο για τις μεταρρυθμίσεις και την ανάπτυξη.
Της νέας κυβέρνησης θα ηγηθεί ως πρωθυπουργός ο Giuseppe Conte, ένας καθηγητής Νομικής χωρίς πολιτικούς δεσμούς με το Κίνημα 5 Αστέρων ή τη Λίγκα του Βορρά. Ο Luigi Di Maio, ηγέτης του κόμματος «Κίνημα 5 Αστέρων», θα ασκεί καθήκοντα υπουργού εμπορίου και βιομηχανίας. Ο Matteo Salvini, ηγέτης της Λίγκας του Βορρά θα αναλάβει ως υπουργός εσωτερικών. Αυτοί οι δύο αρχηγοί των κομμάτων θα έχουν επίσης το αξίωμα του αναπληρωτή πρωθυπουργού.
Ο Savona, του οποίου η ανάθεση στο υπουργείο οικονομίας πυροδότησε την κρίση της προηγούμενης εβδομάδας, τελικά ανέλαβε τον υπουργικό θώκο των ευρωπαϊκών υποθέσεων. Ο νέος υπουργός οικονομίας Tria, ενώ ήταν επικριτικός για την οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης, σε αντίθεση με το Savona δεν έχει υποστηρίξει ένα σχέδιο για μία πιθανή έξοδο από το ενιαίο νόμισμα. Το πρόγραμμα της κυβέρνησης προκαλεί ανησυχία τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και στους επενδυτές. Ένας συνδυασμός αυξημένων δημοσιονομικών δαπανών και φορολογικών περικοπών απειλούν να ανατρέψουν τη δημοσιονομική ορθότητα προηγούμενων κυβερνήσεων και τα πλεονάσματα να μεταβληθούν σε ελλείμματα.
Οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων εκτινάχθηκαν
Καθόλου απροσδόκητα, οι μετοχές και τα ομόλογα της Ιταλίας βρέθηκαν υπό μεγάλη πίεση. Τα επιτοκιακά περιθώρια (spreads) των ιταλικών ομολόγων αναρριχήθηκαν σε υψηλότερα επίπεδα από τον Ιούνιο του 2017 και η ισοτιμία του Ευρώ ως προς το Δολάριο ΗΠΑ βρέθηκε στη χαμηλότερη τιμή του τρέχοντος έτους. Η εξασθενημένη ισοτιμία του Ευρώ ενδέχεται να αποτελεί ευνοϊκή συνθήκη για άλλες ευρωπαϊκές αγορές, ειδικά για την εξαγωγικά προσανατολισμένη και εξαρτημένη ως προ το Δολάριο Γερμανία, αλλά στο σύνολο της Ευρωζώνης, η ιταλική πολιτική εμπλοκή θα λειτουργήσει ανασχετικά στην εμπιστοσύνη των επενδυτών. Οι ευρωπαϊκοί μετοχικοί δείκτες παρουσιάζουν μία θετική μεταβολή κατά την πορεία του μήνα, αντίστοιχη με αυτή άλλων ανεπτυγμένων αγορών.
Τα επιτοκιακά περιθώρια (spreads) των ομολόγων άλλων ευρωπαϊκών κρατών της περιφέρειας, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, εξίσου αυξήθηκαν, σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με της Ιταλίας. Η ροή των εξελίξεων ήταν αρνητική και για την Ισπανία, καθώς την περασμένη Παρασκευή καθαιρέθηκε ο πρωθυπουργός Mariano Rajoy μετά από πρόταση μομφής, λόγω καταδίκης για διαφθορά διαφόρων στελεχών του κόμματός του. Εντωμεταξύ, τα ομόλογα των κρατών του πυρήνα της Ευρωζώνης επωφελήθηκαν από τη φυγή των κεφαλαίων σε πιο «ασφαλείς» θέσεις· η απόδοση του γερμανικού 10ετούς ομολόγου (Bund) υποχώρησε κατά 0,17%. Μία περίοδος αυξημένης μεταβλητότητας για τα ιταλικά, αλλά και τα ευρωπαϊκά περιουσιακά στοιχεία πιθανώς βρίσκεται μπροστά μας.
Τα spreads των ομολόγων των περιφερειακών κρατών της Ευρωζώνης διευρύνθηκαν
Η συμφωνία για κυβερνητικό συνασπισμό ενδεχομένως έχει μειώσει τους κινδύνους της Ευρωζώνης
Τα καλά νέα ως προς την Ιταλία είναι πως ακόμα και μία κυβέρνηση λαϊκιστών ενέχει μικρότερους κινδύνους για μια μελλοντική διάσπαση της Ευρωζώνης, σε σχέση με το ενδεχόμενο επισφαλών νέων εκλογών που θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα περαιτέρω ενδυνάμωση των ριζοσπαστικών δυνάμεων και μικρότερη υποστήριξη της συμμετοχής στην Ευρωζώνη. Ο κίνδυνος διάσπασης της Ευρωζώνης απασχολεί τις αγορές σε ορατό χρονικό ορίζοντα. Σε βαθύτερο ορίζοντα, οι αγορές και η οικονομία θα χρειαστεί να αφομοιώσουν το γεγονός ότι οι προοπτικές για την ανάπτυξη είναι σχετικά απίθανο να βελτιωθούν κατά το προσεχές διάστημα.
Το βασικό στοιχείο τριβής στην Ιταλία αποτελεί η προοπτική της δημοσιονομικής πολιτικής. Το κύριο πρόβλημα της Ιταλίας είναι ένα χαμηλός δυνητικός ρυθμός ανάπτυξης, που προκαλείται από εξασθενημένη βελτίωση της παραγωγικότητας. Προκειμένου να μεταβεί σε υψηλότερη τροχιά ανάπτυξης, η χώρα χρειάζεται διαρθρωτικές αλλαγές για να μειώσει το λόγο χρέους προς ΑΕΠ που βρίσκεται στο 132%. Το υψηλό δημόσιο χρέος ενδεχομένως απαιτεί δημοσιονομική λιτότητα, πράγμα που τα 2 κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού δεν έχουν στο πρόγραμμά τους. Πλήρη εφαρμογή της προγραμματικής τους συμφωνίας (περικοπές φόρων δισεκατομμυρίων Ευρώ, αύξηση δαπανών για τα ασθενέστερα στρώματα και μετάθεση στο μέλλον των μεταρρυθμίσεων στις συντάξεις) θα δημιουργούσε στη Ιταλία ένα έλλειμμα ως προς το ΑΕΠ της τάξεως του 5% - 6%, παραβιάζοντας του ευρωπαϊκούς κανόνες.
Η τάση υποδεέστερων επιδόσεων για τα ιταλικά περιουσιακά στοιχεία ενδέχεται να συνεχισθεί, καθώς οι επενδυτές ήταν αρκετά ανέμελοι ως προ το συγκεκριμένο ζήτημα ως τις αρχές του Μαΐου. Δεν είχε προεξοφληθεί επαρκώς στις τιμές η πιθανότητα σχηματισμού μιας κυβέρνησης λαϊκιστών, ενώ αντίθετα η έμφαση δινόταν στη βελτίωση των θεμελιωδών στοιχείων της οικονομίας και των επιχειρήσεων. Αποτέλεσμα είχε την αύξηση των θέσεων σε ιταλικές μετοχές, λόγω της ενίσχυσης της εταιρικής κερδοφορίας και των φθηνότερων αποτιμήσεων.
Μειωμένες θέσεις σε ιταλικές μετοχές
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η μετοχική αγορά της Ιταλίας είναι ευαίσθητη στις μεταβολές του spread των κρατικών της ομολόγων. Περισσότερο από το ένα τρίτο της αγοράς αποτελείται από εταιρείες του χρηματοπιστωτικού τομέα, ο οποίος επωφελήθηκε από τη βελτίωση των δανείων. Από την άλλη, τα πράγματα μπορεί να αποδειχθούν λιγότερο άσχημα, καθώς ο Πρόεδρος της Ιταλίας έχει την ισχύ να αρνηθεί αποφάσεις της κυβέρνησης που κρίνονται αντισυνταγματικές ή αν η πίεση από τις αγορές έχει γίνει αποτρεπτική για την εφαρμογή μέτρων που αντίκεινται στη φιλοσοφία της Ευρωζώνης.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα στοιχεία, υιοθετήσαμε μειωμένες θέσεις σε ιταλικές μετοχές, προς όφελος γερμανικών. Θεωρούμε συνετό να λάβουμε αποστάσεις από το επίκεντρο της κρίσης. Οι γερμανικές εταιρείες ενδέχεται να επωφεληθούν από την ενίσχυση της ισοτιμίας του Δολαρίου. Προς το παρόν, τηρούμε την ουδέτερη μας στάση ως προς τις μετοχές Ευρωζώνης στο σύνολό τους. Οι εκτιμήσεις για την εταιρική κερδοφορία στην Ευρωζώνη είναι ήπιες και δεδομένης της ισχύος του Δολαρίου ενδέχεται σύντομα να διαφανεί βελτίωση στη δυναμική της. Ευρωζώνης στο σύνολό τους. Οι εκτιμήσεις για την εταιρική κερδοφορία στην Ευρωζώνη είναι ήπιες και δεδομένης της ισχύος του Δολαρίου ενδέχεται σύντομα να διαφανεί βελτίωση στη δυναμική της.
